การ Install & Uninstall รูปแบบที่ 1 : Installer Package

• การ Install โปรแกรมแบบที่ 1 : แบบ Installer Package

การ Install
หน้าตาของตัว Package จะมีลักษณะแบบนี้ครับ จะมีไฟล์ต่าง ๆ ซ่อนอยู่ภายใน icon รูปกล่องน้อย ๆ อันนี้

เวลา Install ให้ดับเบิลคลิ๊กที่ตัว package จะเป็นการเรียกใช้งาน Installer.app ขึ้นมาจากในเครื่องเราแบบอัตโนมัติเพื่อช่วยในการ Install ครับ จะมีหน้าตาแบบนี้

แล้วจากนั้นจะเข้าหน้า Installer เพื่อช่วยเราติดตั้งโปรแกรมตามปรกติทั่วไป

วิธีการติดตั้งผ่าน Installer แบบนี้ สำหรับผู้ใช้งานแมคมือใหม่ที่ใช้ windows มาก่อน จะพบว่าคล้าย ๆ กันกับการ Install โปรแกรมบน windows ครับ คือมีขั้นตอนให้เลือกกดคลิ๊ก continue ไปเรื่อย ๆ สำหรับบน OS X แล้ววิธีนี้ส่วนมากจะใช้กับโปรแกรมที่มีขนาดใหญ่ และมีส่วนเกี่ยวข้องกับไฟล์ system หรือมีส่วนประกอบที่จำเป็นอื่น ๆเยอะเกินกว่าจะ Install ด้วยวิธี Bundle + Disk Image ครับ

การ Uninstall
ส่วนมากการ Install ผ่าน Installer Package แบบนี้ จะมีตัว Uninstall มาให้ เพียงแต่อาจจะมีวิธีไม่เหมือนกันในแต่ละโปรแกรมครับ ถ้าต้องการ Uninstall โปรแกรมออก ให้ลองทำดังนี้

• เข้าสู่ขั้นตอน Install application นั้น ๆ ใหม่อีกรอบ แล้วค่อย ๆ ดูว่ามีตัวเลือก Uninstall มาให้เลือกในระหว่างขั้นตอน Install ปรกตินี้หรือไม่ (ส่วนใหญ่ถ้ามีตรงนี้จะเป็น pop up มาให้เลือกครับ)

• บางโปรแกรม จะมีตัว Uninstall แยกต่างหากมาให้ใน folder ของโปรแกรมนั้น ๆ เลย ถ้ามี ก็ให้เลือกใช้ตรงนี้เพื่อการ Uninstall ครับ
• บางโปรแกรม จะไม่มีตัว Uninstall ตรง ๆ ให้ทำการอ่าน Readme หรือเอกสารประกอบของแต่ละโปรแกรมเพื่อให้ทราบขั้นตอนการ Uninstall ที่ถูกต้อง
• ท้ายที่สุด ถ้าไม่มีเอกสารประกอบอะไรเลย ให้สอบถามไปยังบริษัทผู้พัฒนาโปรแกรมนั้น ๆ โดยตรงจะได้คำตอบที่ดีที่สุดครับ

การ Install & Uninstall รูปแบบที่ 2 : Bundle + Disk Image

• การ Install โปรแกรมแบบที่ 2 : Bundle + Disk Image (หรือโดยทั่วไปเข้าใจกันว่า Install แบบ Disk Image ครับ) ตรงนี้อธิบายยาวหน่อย แต่สรุปสั้น ๆ คือการ Install แบบลากมาวางใน Applications folder ครับ

ก่อนอื่น... Bundle / Application Bundle คืออะไร?

สำหรับผู้ใช้งานแมคมือใหม่อาจจะยังไม่คุ้นกับคำว่า Bundle มากนัก (จริง ๆ สำหรับ mac user หลาย ๆ คนก็ไม่เคยได้ยินคำนี้เหมือนกันครับ - ตัวผมเองเป็นต้น) ตัว Bundle จะเป็นคล้าย ๆ กับ folder หลักของโปรแกรมนั้น ๆ ที่จะเก็บ folder ที่เกี่ยวข้องกับ application นั้น ๆ เอาไว้อีกที มีหน้าตาเป็น iCon ของแต่ละโปรแกรมครับ

เป็น icon แบบเดียวกับที่แสดงใน Applications folder ในเครื่องเรา โดยตัว icon พวกนี้คือ Bundle ที่จะมี folder ย่อย ๆ ซ่อนอยู่ ลองคลิ๊กขวาที่ icon โปรแกรมไหนก็ได้แล้วเลือก Show Package Contents จะเห็นภาพ

ห้ามเลือกผิดนะครับ เพราะอาจจะพา app ลงถังขยะได้ (มาถึงตรงนี้ผมพอจะเข้าใจแล้วว่าทำไมถึงมีกรณีลบ app โดยไม่ตั้งใจเยอะมาก... คำสั่งอยู่ติดกันแบบนี้ - -) และเมื่อเลือกมาแล้ว ก็จะเห็น folder + file ต่าง ๆ ขึ้นมาเหมือน folder ปรกติทั่วไปบน OS X

หมดจากอธิบายเรื่อง Bundle ไปแล้ว ก็จะมาที่วิธีการ Install app แบบ Bundle นี้กัน

การ Install แบบ Bundle + Disk Image นี้ ส่วนใหญ่จะใช้กับ application ที่ไม่ซับซ้อน หรือว่ามีขนาดเล็กที่ download มาจาก internetโดยทั่วไป app จำพวก Bundle นี้จะมาในรูปของ Disk Image ครับ มีหน้าตาแบบนี้

ตัว disk image เองจะเป็นคล้าย ๆ กับ container ที่ห่อ Bundle เอาไว้อีกทีนึง เวลา install ก็ดับเบิลคลิ๊กไปที่ disk image ที่เราต้องการ ซึ่งตัว disk image จะทำการ mount ตัวเองบน desktop พร้อมกับแสดงหน้าต่าง finder ใหม่ที่มีไฟล์ Bundle ของโปรแกรมนั้น ๆ และไฟล์ประกอบ(ถ้ามี)ขึ้นมาครับ ดูภาพด้านล่างนี้ประกอบ

หน้าต่าง Finder ด้านบนนี้เป็นฉบับย่อส่วนครับ ถ้าอยากเห็นแบบเต็ม ๆ ให้กดปุ่มด้านบนขวา เพื่อเรียกส่วนที่ซ่อนอยู่ของ Finder ออกมา แบบนี้ครับ

ภาพประกอบจากขั้นตอนการติดตั้ง Adium ซึ่งจะเห็นว่า DIsk Image ของ Adium จะ mount บน desktop ของเราด้วย (ตรงลูกศรหมายเลข 2)

หลังจากเราเห็นหน้าต่าง Finder แสดง Bundle ที่อยู่ใน disk image แล้ววิธี Install คือ จับ Bundle (icon app ตัวนั้นล่ะครับ) แล้วลากมาวางใน Applications folder บนเครื่องเรา

เมื่อ copy Bundle ลงใน Applications folder เราแล้ว ก็ Eject ตัว disk image ออกจาก desktop ก็เป็นอันเสร็จกรรมวิธี Install แบบ Bundle + Disk Image นี้แล้ ครับ

Tips :
สำหรับบางโปรแกรม เช่น adium ในหน้าต่าง Finder ของ disk image ที่ mount ขึ้นมา จะมี Alias (shortcut )ไปยัง Applications folder ภายในเครื่องเราให้อยู่ในนี้เลย.. ที่เราต้องทำคือลาก Bundle ไปไว้ใน Alias นั้นแทนก็ได้ครับ ให้ผลเหมือนกัน ดูภาพประกอบต่อไปนี้ครับ

เครื่องหมายลูกศรเล็ก ๆ (ในวงสี่เหลี่ยมสีแดง) จะเป็นตัวบอกเราว่านี่เป็น Alias (shortcut) ไปยัง Applications Folder ภายในเครื่องของเราครับ .. เราสามารถลาก icon (Bundle) ลงมาตรงนี้ได้เลย

การ Uninstall
ตามธรรมดาทั่วไป โปรแกรมที่เรา Install แบบลาก copy มาไว้ใน Application folder แบบนี้ เราสามารถ Uninstall ได้ด้วยการลบทิ้ง หรือว่าลากลง Trash ได้เลย แต่จะมีไฟล์ของโปรแกรมนั้นบางส่วนที่ถูกสร้างขึ้นมาทีหลังและยังค้างอยู่บนเครื่องเราครับ เพราะว่าไฟล์พวกนั้นจะอยู่ใน folder อื่น ไม่ได้อยู่ใน bundle ที่เราลากลงถังไปครับ.. ไฟล์พวกนี้ได้แก่

• Preferences : จะเป็นไฟล์ที่จดจำค่าการใช้งานต่าง ๆ ของโปรแกรมระหว่างถูกใช้งานอยู่บนเครื่องเราส่วนมากไฟล์พวกนี้จะมีประโยชน์กรณีที่เราเปลี่ยนใจต้องการ Install โปรแกรมนั้นใหม่ เราสามารถใช้พวกค่า setting ต่าง ๆ ที่เราเคยทำเอาไว้แต่ก่อนได้เหมือนเดิมครับ ไม่ต้องตั้งใหม่ ปรกติฟล์พวกนี้มีขนาดไม่ใหญ่ ไม่จำเป็นที่จะต้องเอาออก แต่ถ้าต้องการเอาออกจริง ๆ ก็สามารถเข้าไปลบเองได้จาก ~/Library/Preferences (ตัวสัญลักษณ์ ~ แทน Home folder ของเครื่องเรา) โดยไล่หาไฟล์ที่มีชื่อเดียวกับโปรแกรมที่เราต้องการเอาออก และมีนามสกุล .plist (preference file) หรือให้แน่ใจที่สุด ดูเอกสารประกอบโปรแกรม ว่ามีไฟล์อะไรที่เกี่ยวข้องกับโปรแกรมนั้น ๆ บ้าง เพราะว่าบางไฟล์ ใช้งานร่วมกันหลายโปรแกรม ถ้าเราไปเอาออกเข้า โปรแกรมที่เหลือจะเพี้ยนครับ

• Support files : ไฟล์ประกอบโปรแกรม เป็นไฟล์เสริมต่าง ๆ มีหลายขนาดตั้งแต่ไม่กี่ KB ไปจนถึง GB ที่เห็นมีขนาดใหญ่ ๆ เช่นพวกไฟล์เสียงจาก GarageBand หรือไฟล์ประกอบโปรแกรมมัลติมีเดียต่าง ๆ สามารถเข้าไปดูได้ที่ ~/Library/Application Support

ถ้าเราไม่ต้องการไล่ลบไฟล์ Preferences ต่าง ๆ พวกนี้เอง มี App เสริมช่วยให้เราเอาตรงนี้ออกได้ทุกครั้งที่เรา Uninstall หรือว่าลบตัว Application Bundle ทิ้งไปครับ เช่น AppCleaner (ฟรี)

ถ้าโปรแกรมนั้นมีอยู่บน dock ด้วย หลังจากที่ลากตัว app จริงลงถังและ empty trash ไปแล้ว ตัว icon โปรแกรมจะเปลี่ยนเป็นเครื่องหมายคำถาม ให้เราลากตัว icon นั้นออกจาก dock ทิ้งไปครับ (จะเป็นฝุ่นหายไปเมื่อเอามาปล่อยนอก dock)

note :

1. ก่อนลบโปรแกรมด้วยการ empty trash ให้ปิดโปรแกรมนั้น ๆ ก่อนเสมอนะครับ
2. ก่อนลบไฟล์ใดใดก็ตามออกจากเครื่อง ให้อ่าน readme หรือเอกสารประกอบโปรแกรมให้แน่ใจว่าไฟล์ไหนเกี่ยวข้องกับอะไร ลบได้หรือลบไม่ได้บ้าง เพราะมีบางไฟล์ที่อาจจะใช้งานร่วมกันหลายโปรแกรม ถ้าเราไปเอาตรงนั้นออก พวกโปรแกรมที่เหลือจะทำงานผิดปรกติครับ